Ospa Wietrzna
artykuł zawiera najistotniejsze i praktyczne informacje.
Choroba wirusowa, wywołana przez wirusa odpowiedzialnego również za półpaśca. Mało prawdopodobne jest powstanie półpaśca u osoby z kontaktu z wiatrówką, ale teoretycznie możliwe. W ciągu 20 lat pracy widziałem tylko 1 taki przypadek.
Najbardziej zakaźna choroba w Polsce (krótki kontakt z osobą zarażoną wystarczy, by się zainfekować). Najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym i choroba przebiega łagodnie. Osoby dorosłe przechodzą chorobę ciężko oraz dzieci pomiędzy 3 a 6 miesiącem życia w tzw. okienku serologicznym (tzn w czasie, gdy zanikają przeciwciała, które przeszły przez łożysko od matki, a momentem rozpoczęcia produkcji własnych). Przenosi się głównie drogą kropelkową, przez ubranie jest mało prawdopodobne (potrzebna jest odpowiednia ilość żywego wirusa do zakażenia). Przechorowanie pozostawia trwałą odporność, z wyjątkiem osób w wieku mocno podeszłym, które mogą zachorować po raz drugi, oraz niestety u dzieci szczepionych przeciw ospie wietrznej (szczepienie nadobowiązkowe). Z moich doświadczeń, kilka lat po szczepieniu dzieci tracą odporność i przechodzą chorobę poronnie (łagodnie, z mała ilością wykwitów na skórze), a następnie po pewnym czasie po raz drugi (przebieg jakby nie były szczepione) i wtedy dopiero uzyskują trwałą odporność. Sens szczepienia wydaje się być jedynie u osób z obniżoną odpornością np. po chemioterapii lub w innych sytuacjach, gdy wymagana jest przynajmniej czasowa odporność.
Ciąża: wirus jest teratogenny, tzn. może wywołać u płodu głównie do 16 tygodnia ciąży wady wrodzone, ale tylko u matek, które nie chorowały na wiatrówkę. Jeśli nie wiadomo, czy kobieta ciężarna przeszła ospę wietrzną, należy oznaczyć we krwi poziom przeciwciał przeciw temu wirusowi. Jeśli ich nie ma, to matce podaje się gotowe przeciwciała- surowicę. Należy to jednak do rzadkości, gdyż choroba jest mocno zakaźna i szansa „uchowania” się w dzieciństwie przed zakażeniem jest minimalna.
Okres wylęgania choroby to 2-3 tygodnie. Dziecko zaczyna zakażać już na 2-3 dni przed powstaniem wysypki oraz jest zakaźne do momentu odpadnięcia ostatniego strupka. Choroba trwa średnio 3, a nawet 4 tygodnie. Leczenie Heviranem znacznie skraca czas przebiegu choroby.
Rozpoznanie choroby o klasycznym przebiegu jest proste. Na skórze, głównie tułowia i twarzy pojawiają się nagle czerwone plamki, przechodzące szybko w krosty, pęcherzyki, a te z czasem w strupki. Pęcherzyki znajdują się także (ale w mniejszej ilości) na kończynach, śluzówkach jamy ustnej, w oskrzelach i przewodzie pokarmowym. Typowa lokalizacja to skóra owłosiona głowy. Niebezpieczna lokalizacja to rogówka oka, gdyż grozi to perforacją. Wysyp wykwitów następuje kilkakrotnie w ciągu 4-5 dni, w związku z tym zmiany na skórze są o różnym stopniu zawansowania (jednocześnie występują plamki, krosty, pęcherzyki, a później i strupki). Wysypka silnie swędzi, a rozdrapana pozostawia blizny (zwłaszcza po pierwszych pęcherzykach). Po odpadnięciu strupków pozostają przez kilka miesięcy przebarwienia skóry (w tych miejscach przez 1 sezon letni skóra się nie opala). Często w pierwszej dobie ujawnienia się choroby pojawia się niewielka gorączka, która jednak szybko ustępuje. Jeśli pojawi się ona ponownie w trakcie leczenia, to świadczy o ropieniu wykwitów na skórze lub innych powikłaniach i wymaga najczęściej antybiotykoterapii.
Istotą leczenia wiatrówki u dzieci jest niedopuszczenie do powstania blizn, a u osób dorosłych do innych groźniejszych powikłań jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Niedopuszczalne jest stosowanie pudrów w płynie (które są przepisywane jako leki robione lub jako leki gotowe dostępne w aptekach), gdyż zatykając pory zwiększają możliwość ropienia skóry. W leczeniu stosuje się: 2 razy dziennie odkażanie wykwitów (punktowo patyczkiem do czyszczenia uszu) spirytusem salicylowym lub spirytusowym Davercinem, wodny roztwór fioletu (pioktaniny) do pęcherzyków w jamie ustnej, przeciwświądowo Hydroxyzynę w syropie oraz jeśli są wskazania doustny lek przeciwwirusowy Heviran. Codziennie myjemy okolice krocza, natomiast pozostałe zabiegi higieniczne ograniczamy do kąpieli co 3 dni w wodzie z dodatkiem nadmanganianu potasu (niewielka ilość, by woda była lekko różowa). Nie używamy mydła i żadnych innych detergentów. Nie dotykamy wykwitów podczas kąpieli Po myciu odsączamy delikatnie skórę ręcznikiem nie przez pocieranie, by nie rozdrapać zmian na skórze.
Choroba podlega zgłoszeniu do SANEPIDU przez przychodnię do celów nadzorowania zachorowalności. Jeśli podejrzewacie Państwo wiatrówkę, to rejestrując dziecko do przychodni proszę powiadomić o tym fakcie rejestratorkę, która wpuści Państwa z dzieckiem do przychodni drugim wejściem do osobnego gabinetu. Zachorowanie lekarz powinien odnotować w książeczce zdrowia dziecka.